چطور پادکستِ نامفید بسازیم؟
کدام عاقلی دلش می‌خواهد پادکست نامفید بسازد؟ هیچکس. اما بسیاری از پادکست‌ها، نامفید و بی‌کارکرد هستند.
از آخرین باری که به پادکستی سلسله‌وار گوش کرده‌ام حدود پنج-شش سال می‌گذرد. اگر برای‌تان سؤال است که چه پادکستی بود، توجه شما را به «رادیو مذاکره» جلب می‌کنم.
چرا اغلب پادکست‌های امروزی بی‌فایده‌اند؟
نمی‌دانم با مفهومِ «اطلاعاتِ نامفید» آشنا هستید یا نه. پیش از هر چیز باید دربارۀ «اطلاعات» به تفاهم برسیم. اطلاعات واژه‌ای برآمده از زبانِ عربی است. برابرِ فارسی‌اش در فرهنگ چنین است:
داده‌ها، دانسته‌ها
اگر بخواهیم از فرهنگ واژگان کمکِ بیشتری بگیریم، دهخدا می‌نویسد: «در تداول فارسی: معلومات. دانستنیها. اخبار.»
چه دانستنی‌ای مفید است؟
در طولِ روز از وبسایت‌ها، اپلیکیشن‌ها، روزنامه‌ها، خبرگزاری‌ها، شبکه‌های اجتماعی و تعامل‌های اجتماعی روزمره‌مان اطلاعات بسیاری دریافت می‌کنیم. اطلاعاتی که من بهشان می‌گویم «آوارِ اطلاعات». در این آوار، حجمی سنگین از خبرهای خوش و ناخوش، دانستنی‌های به درد بخور و به درد نخور روی سرمان می‌ریزد؛ روی سری که روزگار چندان فرصتی برایش باقی نگذاشته تا قوۀ «تحلیل» را به کار بیندازد.
اگرچه در هر آواری ممکن است علاوه بر خاک و چوب و آجر، طلاها و مبل‌های گران‌قیمت خانه هم بر سرمان بریزد، اما بعید می‌دانم هیچ زیرِ آوارمانده‌ای، نصیبی از طلاهای آوار برده باشد.
اغلبِ ما در پاکیزه‌کردنِ دریافت‌های ذهنی‌مان مشکل داریم. ورودی‌های ذهنی‌مان را تربیت نکرده‌ایم و انبوهی از چیزهای مختلف را به مغزمان راه می‌دهیم.
برخی از این چیزها از راهِ گوش وارد می‌شوند و رسانۀ برخی‌شان، پادکست است.
چقدر از داده‌هایی که در روز دریافت می‌کنیم به فراتر رفتنِ ذهن یا کیفیت زندگی‌مان کمک می‌کنند؟ فقط داده‌هایی مفید هستند که در مسیرِ هدف‌های ما و دانشی در خدمت سعادت‌مان باشند. اما بسیاری از دریافتی‌های ما، فقط گیج‌کننده و اندوه‌سازند.
چرا بسیاری از پادکست‌ها نامفید هستند؟
موجِ اشتیاق به پادکست و اشتیاق به تولید پادکست دو-سه سالی است که جدی‌تر شده. در این بین، خیلی از ما تصمیم می‌گیریم پادکست بسازیم. (مثل وقتی که چند بی‌پولِ سرخوش از افیون، برای راه‌اندازی یک رستورانِ بزرگ برنامه‌ریزی می‌کنند)
در این زمان به جزئیات بی‌توجهیم.
- چه حرفی برای گفتن داریم؟
- محتوای ما چه کارایی‌ای دارد؟
- قشر مخاطبان‌مان چه کسانی هستند؟
- رسانۀ ارائۀ پادکست کجاست؟ شبکۀ اجتماعی؟ رسانه‌های مخصوص انتشار پادکست؟ ساندکلود؟ اسپاتیفای؟
- چه جای خالی‌ای را با تولید پادکست‌مان پر می‌کنیم؟
پادکست‌هایی به‌سبکِ مجلات اطلاعات هفتگی و فکاهی‌های ملانصرالدینی
بسیاری از پادکست‌های امروزی، بی‌شباهت به مجلاتِ «اطلاعات عمومی» یا «طنز ملانصرالدین» نیستند؛ مجلاتی که آرایشگرها و مشتریان‌شان پولِ زنده‌ماندن‌شان را می‌پرداختند. پادکست اگرچه ژستِ جذاب‌تری دارد (و این روزها هرچه باب شود، ناخودآگاه ژست‌آور هم می‌شود) ولی بدونِ محتوا، بدونِ کارایی و بدونِ استراتژی محتوا، چیزی جز اطلاعاتِ نامفید نیست.
